مطالعه فرکتالی پارامترهای لرزه خیزی ناحیه شمال غرب ایران با نگرشی ویژه بر زمین لرزه21 مرداد اهر - ورزقان

گستره آذربایجان که بخش شمال باختری ایران را شامل می شود، ازدیدگاه زمین شناسی جزء پیچیده ترین بخش های ایران محسوب می شود. بیشترین فعالیت لرزه ای در آذربایجان، در اطراف سیستم های گسلی اصلی که اکثرا به صورت خوشه ای و در راستای nw-se توزیع یافته اند، دیده می شود. زمین لرزه های 21 مردادماه 1391 اهر- ورزقان (mw=6.4 و mw=6.3 )، نخستین جنبش نیرومند لرزه ای عهد حاضر زمین است که تاکنون رومرکز لرزه ای این رویداد را تا شعاع 50 کیلومتری تحت تأثیر قرار داده است. در این مطالعه با استفاده از آنالیز فرکتالی خاصیت خودهم سانی زلزله های رویداده مربوط به چند گسل مهم در شمال غرب ایران و نیز پس لرزه های مربوط به زمین لرزه اهر ورزقان بررسی شده و بعد همبستگی و هم چنین پارامترهای a-value و b-value آن ها با استفاده از روش گوتنبرگ-ریشتر به دست آمده است. تعداد 15101 زلزله بین سال های ( 2014 - 2006) با mn≥2 به منظور برآورد توزیع 3 بُعدی بُعد فرکتال وa-value و b-value درگستره شمال غرب مورد بررسی قرار گرفته است. در گسل شمال و جنوب میشو و شبستر افزایش b-value و a-value نشان-دهنده فراوانی بیشتر زلزله های با بزرگای کمتر است، در حالیکه کاهش b-value درگسل های شمال تبریز، تسوج، شمال بزگوش و جنوب اهر، نشان دهنده افزایش بزرگی زلزله های قابل رویداد می باشد. براساس تحلیل فرکتالی گسل های منطقه و بررسی داده های لرزه ای، عمده فعالیت لرزه ای در آذربایجان در ارتباط با چشمه های خطی گسلهای اصلی منطقه و یا شاخه های فرعی آن ها رخ می دهد. ابعاد فرکتالی به دست آماده برای گسل های شمال تبریز ، شمال و جنوب میشو، تسوج، جنوب اهر،شمال بزگوش و پس لرزه های اهر-ورزقان درخوشه اول به صورت خطی و در خوشه های دوم و سوم به صورت نقطه ای می باشد. در گسل شبستر بعد فرکتالی به دست آمده به صورت نقطه ای می باشد. هم چنین ابعاد فرکتالی حجمی و سطحی به دست آمده در گسل های شمال تبریز، تسوج، شمال بزگوش وجنوب اهر، نشان دهنده فعالیت لرزه ای بالاتر و هندسه پیچیده تر در این مناطق نسبت به بخشهای دیگر است. در گسل شمال تبریز، ابعاد فرکتالی در قطعه شمال غربی بیشتر از قطعه جنوب شرقی به دست آمده است. تعداد 1218 پس لرزه با mn≥2 مربوط به زمین لرزه اهر-ورزقان برای محاسبه پارامترهای لرزه خیزی مورد استفاده قرار گرفته است. روند کلی نزولی مقدار (b) با افزایش ژرفا در محدوده اهر-ورزقان نشان دهنده بالا بودن تنش در عمق های بیشتر است. b-value و a-value در محدوده اهر-ورزقان، با استفاده از روش حد اکثر احتمالات به ترتیب 0/76 و 4/65 محاسبه شده است. با توجه به نتایج به دست آمده مشاهده می شود که در گسل های شمال تبریز، تسوج،جنوب اهر، شمال بزگوش و پس لرزه های زمین لرزه اهر-ورزقان مقدارb-value پایین و d-value بالا به دست آمده است،که دلالت بر وجود استرس بالا و تراکم رومرکزهای قوی تر در این مناطق می باشد.